Bonenkruid: vergeten weldoener

Weinig inspirerend, die naam. ‘Bonenkruid, dat moet gaan over bonen of over het gas dat ze produceren.’ Veel meer dacht ik niet, toen ik dit kruid kreeg toegewezen voor mijn eerste kruidenbespreking. Het duurde even voor ik de strever in mezelf enthousiast kreeg om de weetjes en geheimen te gaan uitpluizen. Tot bleek dat ik een afrodisiacum met een pittige geschiedenis te pakken had en ik mijn verhaal kon verlekkeren met bosnimfen, wijn en copieuze maaltijden.

Geile bok met grote dorst

De officiële naam van het bonenkruid, ‘Satureja montana’, spreekt meer tot de verbeelding. ‘Satureja’ is afkomstig van het Griekse woord ‘Satyr’ (van Oudgrieks σάτυρος, satyros) wat ‘sater’ betekent. De sater is een ondeugend Grieks-Romeins mythologisch figuur. Half mens, half bok staat hij symbool voor alles wat met de lust te maken heeft. Hij verdoet zijn tijd met het verleiden van maagdelijke bosnimfen en het drinken van wijn. Zowat op elke afbeelding loopt hij rond met een fallus: symbool voor de oncontroleerbare goesting en de vruchtbaarheid van het leven.

Wel, wel.

Naast een geile bok is de sater ook trouwe volgeling van de Dionysos (de Romeinse ‘Bacchus’), niet toevallig de god van de vruchtbaarheid, de wijn en het plezier. Eén en al sex, drugs & rock’n roll bij die oude Grieken en Romeinen!

Afrodisiacum?

De naam ‘Satureja’ bevestigt dat het bonenkruid werd aanzien als een afrodisiacum, maar heeft het echt zo’n lustopwekkende eigenschappen? Ik vind terug dat de sater op weidegronden begroeid met bonenkruid zou leven, maar dat verklaart weinig. Wat we ook weten is dat kruiden al sinds de oudheid werden toegevoegd aan wijn om hem op smaak te brengen of als medicijn te gebruiken. Het bonenkruid leent zich hier perfect toe. Als je het mij vraagt hadden de Grieken en Romeinen vooral grote dorst en een gezonde goesting.

Toepassing

In de keuken

Al sinds de oudheid wordt het bonenkruid gebruikt om sauzen met azijn aan te maken bij vis- en vleesgerechten, of voor in vulsels en andere zware spijzen. De smaak heeft weg van tijm en munt en kan dankzij het pittige aroma peper en zout vervangen. Lang voor de kruiden uit het Oosten door de ontdekkingsreizigers naar Europa werden gebracht waren het de Benedictijner monniken die het verspreidden van rond het Middellandse Zeegebied naar Engeland.

Door zijn aromatische eigenschappen viel het bonenkruid het sterk in de smaak bij de Europeanen. Tegenwoordig wordt het nog steeds meegekookt met bonen, spruiten en andere koolsoorten en peulvruchten: lekker, maar vooral: het gaat de vorming van darmgas tegen. Byebye musical fruit! Het kruid heeft zijn moderne naam dus niet gestolen.

Medicinaal

Tot de 18^e eeuw bleef Satureja montana populair als afrodisiacum, vooral voor vrouwen. Het werd beschouwd als een kruid dat de bloedtoevoer in de geslachtsorganen verhoogde en werd ingezet als tonic voor de baarmoeder en bij moeilijke maandstonden. Nadien werd het kruid eerder ingezet voor andere doeleinden, zoals voor aandoeningen van de luchtwegen en voor een betere vertering.

Het lijstje medicinale eigenschappen bevestigt dat het bonenkruid wel degelijk algemeen opwekkend werkt:

• Spijsverteringbevorderend en eetlustopwekkend: verlichtend bij krampen en diarree. Voorkomt gasvorming in het darmkanaal en verbetert de vertering van vetten.
• Stimulerend: geeft energie bij geestelijke en lichamelijke vermoeidheid. Kalmeert nadien het centrale zenuwstelsel.
• Antiseptisch: werkt ontsmettend op de huid en de nagels en bij infecties van de luchtwegen, keel, maag en darmen. Drijft wormen af.
• Expectorant: lost slijmen op en remt ontsteking van de slijmvliezen.
• Verzachtend: verlicht de pijn van een bijensteek en vermoeide ogen.
• Adstringerend: stelpt een te hoge wateruitscheiding van de darmen.

Inhoudsstoffen:

Etherische olieën (0,16-2%)
Cymol of p-cymeen, Carvacrol, Thymol en Fenol
Looistoffen (4-8%)
Carminativum
Stomachicum
Paracymeen
Flavonïden

Verwerking

Heeft het bonenkruid je geïnspireerd? Probeer eens één van de volgende bereidingen:

• Vers toevoegen aan vette gerechten, gegrilde ovenschotels, gekookte kolen of bonen voor een betere vertering.
•  Een infusie met 10g gedroogd bonenkruid op 0,5L water. 3 kopjes per dag bij maag- en darmproblemen.
• Een afkooksel van 30gr gedroogd bonenkruid in een weinig water gebruiken als kompres voor de beschadigde huid of tegen rimpels.
• Een afkooksel van 100gr bonenkruid op 3L kokend water. Zeven en toevoegen aan het badwater als tonicum voor lichaam en geest.
• Siroop en honing met bonenkruid voor de luchtwegen.
• Essentiële olie: aromatherapie voor allerlei toepassingen.
• Azijn: enkele takjes bonenkruid op een fles azijn als smaakmaker en voor in gerechten.
• Bereidingen met tinctuur: drie maal daags voor allerlei kwalen.

 

*De informatie op deze website is louter educatief.
Het gebruik van planten is op eigen risico en vervangt geen doktersadvies.*